Đã từ lâu cái thuật ngữ “điện nước đầy đủ” được sử dụng phổ biến ko chỉ trong lĩnh vực lắp đặt hệ thống điện mà còn trong cuộc sống xã hội như một cụm từ tiếng lóng đầy ẩn ý… Tuy nhiên, giới hạn của bài viết này chỉ nói đến xoay quanh nghĩa đen của câu chuyện điện nước, các vấn đề kỹ thuật dưới góc nhìn của một kiến trúc sư ( hoặc tho dien nuoc ) có thâm niên thi công và thiết kế các dự án lớn nhỏ khác biệt khi sửa điện nước tại nhà hà nội
Ai cũng biết điện và nước là hai phần công năng cốt lõi của một ngôi nhà. không được kể tới một cách hoành tráng lộng lẫy như phần kiến trúc – lắp đặt, cũng không bị lo ngại ám ảnh về sự bền chắc như khung xương kết cấu... Nhưng điện nước lại là thành tố quyết định đến việc an cư – dùng – hiện đại của một ngôi nhà, là nhu cầu tối thiểu và ko thể thiếu trong khi nhà làm lỡ... Xấu một chút hay chưa có đồ bố trí thì... Vẫn có thể ở tạm được! tuy vậy, điện nước ko chỉ có đơn thuần là điện và nước mà còn có hàng loạt các hạng mục liên quan khác gọi chung là các hạng mục kỹ thuật như hệ thống lạnh, thông gió tự nhiên, phòng cháy chữa cháy, âm thanh, ánh sáng, thông tin liên lạc, hệ thống nghe nhìn, thang máy… Vấn đề ở đây là mức độ thiết yếu và tương thích của công trình đối với các hạng mục kỹ thuật đó. Ví dụ như một ngôi nhà phố hay thậm chí là biệt thự bình thường thì cần chi phải thi cong dien nuoc ba pha, báo cháy và chữa cháy tự động như nhà xưởng hay cao ốc. Một căn hộ sinh hoạt thông dụng thì trang bị hệ thống cách âm như rạp hát là ko hợp, trừ khi đó là không gian nghe nhạc hi-end riêng tư của chủ nhân. Rồi gần đây còn nghe đôi chỗ gia chủ vướng mắc việc có nên sử dụng máy lạnh cục rời hay là hệ thống lạnh trung tâm, điện mặt trời có hòa lưới chung được không ? đương nhiên, với những chủ đầu tư dư thừa tiền của thì chẳng ai cấm họ trang bị cho công trình của mình thêm nhiều loại tiện ích kỹ thuật lệ phí cao trên mức yêu cầu, thậm chí họ có thể thi công cả hệ thống điều khiển tự động, hệ thống rà soát nhà thông minh… để làm cho công trình của mình thêm hoành tráng. tuy vậy, cùng với phần đông những gia chủ từ cấp độ trung lưu trở xuống đang xây nhà trong bối cảnh kinh tế ko thuận lợi và hạ tầng kỹ thuật cũng chưa quá tiên tiến thì việc sử dụng các hạng mục kỹ thuật đẳng cấp cho ngôi nhà của mình nên được cân nhắc một cách chu đáo để tránh việc mà người ta thường gọi nôm na là “dùng dao mổ trâu để đi giết gà”!
Vì vậy, trái bóng “bao nhiêu là hợp lý” phải quay trở về nhà tư vấn, có thể là kiến trúc sư, cũng cần là nhà thầu, hoặc thậm chí chính là gia chủ, miễn là các “cầu thủ” kể trên đủ tài năng để cầm bóng và phân phối bóng! Và dù là ai thì cũng đừng “đá qua đá lại” mà phải là người thực sự chịu trách nhiệm và phối kết tốt các bên với nhau. Những nguyên lý ngỡ như quá xa xưa trong nghề kiến trúc, đó là thích dụng – bền vững – kinh tế và thẩm mỹ, hóa ra vẫn chưa hề cũ khi vận dụng vào câu chuyện chọn lọc hệ thống điện nước. Từ nhu cầu sử dụng tìm ra hệ thống tương thích, từ hệ thống phù hợp sẽ chọn lọc công thức thi công, song hành với tham khảo giá thành, độ an toàn và độ mỹ thuật . Mỗi địa bàn trong nhà đều có đặc thù riêng chứ ko thể đổ đồng đèn cho các phòng như nhau, nôm na lại là cần cái gì thì lắp cái đó, không cần thì chẳng nên hoang phí tiền của đầu tư làm gì cho tốn kém.
|
|
||
| Trong một số ko gian đặc thù việc để lộ đường ống điện nước lại là công thức lắp đặt hiệu quả, ấn tượng (ảnh trái). Trần dạng lam hở giúp thuận tiện hơn khi cần biến đổi, sửa chữa đường ống điện nước bên trên (ảnh phải). Ảnh do thợ sửa điện nước chụp khi thi công | |||
Khi đã đồng ý sử dụng các hạng mục kỹ thuật cụ thể thì công đoạn tiếp theo cần phải chú ý chính là chỉ định vị trí lắp cụ thể. Đây là công việc của người thiết kế nhưng gia chủ cũng nên nên biết hoặc xem thêm ý kiến cả đơn vị thi công nữa để chọn lựa cho đúng. thực tế đã có những nhóm thợ sau khi thấy gia chủ khá tin tưởng kiến trúc sư liền tỏ thái độ buông xuôi: được rồi, cứ thử làm theo bản vẽ xem sao! điều này dẫn đến tình trạng thấy (bản vẽ) sai không nói, thấy (vật tư) lãng phí không tư vấn, cho nên các hồ sơ thiết kế luôn phải “thòng” sẵn một câu “kích thước chỉ mang tính xem thêm, khi thi công phải kiểm tra thực tế tại công trường” nhằm tránh bên gia chủ và nhà thầu thấy chưa hợp lý mà vẫn làm rồi đổ thừa cho bản vẽ thiết kế !
Các hệ thống kỹ thuật nói chung đều bao gồm ba phần: phần điều khiển, phần vận hành và phần bảo dưỡng . Phần điều khiển chính yếu là các công tắc cần bảo đảm sự tiện dụng cho việc dùng, sinh hoạt của những người sống trong nhà. Phần này mặc dù cũng có những nguyên tắc phổ biến nhưng thỉnh thoảng người thiết kế cũng cần tham khảo ý kiến của gia chủ để bảo đảm việc dùng sau này của gia chủ được tiện dụng và an tâm (ví dụ nhà có người già hay con nhỏ, có yêu cầu gì đặc biệt...)
Phần thứ hai là phần lắp đặt – vận hành. Phần này là phần kỹ thuật đơn thuần nên vị trí lắp đặt buộc phải tuân thủ theo những quy định về kỹ thuật đặc thù để bảo đảm hệ thống có thể vận hành trơn tru, tránh các sự cố xảy ra trong quy trình sử dụng. Ví dụ phải có hệ thống tiếp đất an tâm cho tất cả các thiết bị điện. Hoặc các sàn có dùng nước (phòng tắm, sàn nước) nên có ống thoát tràn, phễu thu chống mùi hôi... một vài nhà cung ứng thiết bị điện nước có đặc thù tiêu chí riêng nên gia chủ và nhà thầu phải yêu cầu được hướng dẫn, thậm chí hỗ trợ thi công hoặc lắp đặt trực tiếp trọn gói chứ không phải bán hàng xong là... Xong.
Sau cùng là phần bảo dưỡng, đây là phần ko thể thiếu mà gia chủ thường rất hay quên hoặc không coi trọng trong quá trình thiết kế và lắp đặt . Về nguyên tắc chung thì phần vận hành luôn phải bao gồm tính toán chừa sẵn hệ thống đường ống kỹ thuật và máy móc thiết bị sao cho dễ dàng bảo dưỡng sau này. đa số hệ thống điện nước hiện nay được thiết kế âm tường, âm sàn hay âm trần, một vài chỗ có được thi công tủ riêng hoặc xây tường, gắn lam nhẹ che lại để đảm bảo yếu tố thẩm mỹ cũng như an toàn cho người dùng . tuy vậy, việc che đậy hoặc lắp đặt âm buộc phải luôn tính toán đến công đoạn thăm khám, bảo dưỡng hệ thống trong suốt quy trình sử dụng. Bởi vì một hệ thống kỹ thuật vừa thiết kế mới thì thông thường chẳng có gì xảy ra trong thời gian vài tháng đầu. Nhưng về sau, việc kiểm tra, thăm khám cần thực hiện thường xuyên hơn nên nếu vị trí các điểm thăm khám không được đo đạc trước thì sẽ gây ra việc đục phá làm hư hại, tác động mỹ quan của công trình . Đơn cử như chuyện phổ biến đối với nhà ở Việt Nam hiện nay là vị trí thi công cục nóng máy lạnh sao cho vừa mỹ thuật, vừa không gây tiếng ồn và hơi nóng cho người xung quanh lại ít khi được chú ý đúng mức.
Tuy vậy không phải lúc nào hệ thống kỹ thuật đi âm cũng tốt, bởi vấn đề kinh phí và tiện lợi, bởi chuyện “tốt khoe xấu che” cũng phải tùy nơi tùy chỗ. Những không gian trong tầng hầm, nhà xe, nhà kho, sân thượng, xưởng gia công ... Thì hệ thống kỹ thuật hoàn toàn có thể được lắp nổi miễn sao đảm bảo các tiêu chí về khoảng cách và bao che an tâm để tránh gây hiểm nguy cho người làm việc trong khu vực đó. Thậm chí ở những quán càphê, quán ăn, một số đơn vị thi công phá cách lại sáng tạo bằng cách dùng cả những đường ống kỹ thuật làm yếu tố bố trí, tạo ấn tượng và cá tính riêng.
Có trước có sau
Để bảo đảm việc sử dụng và lắp đặt các hệ thống kỹ thuật đúng quy trình về kỹ thuật giống như về an tâm, việc lắp đặt phải được chuẩn bị cẩn trọng ngay từ trước với sự phối hợp chặt chẽ và có đo đạc giữa các bộ phận kiến trúc, kết cấu và kỹ thuật. Bộ phận kiến trúc sẽ quy định cụ thể các vị trí có thể thiết kế hệ thống kỹ thuật mà không ảnh hưởng tới mỹ quan công trình và an tâm cho người sử dụng . Bộ phận kết cấu phải đo đạc gia cố hệ thống kết cấu trong tình huống có hệ thống kỹ thuật đi xuyên qua, đặc biệt là tại các vị trí xuyên dầm và xuyên sàn. Bộ phận kỹ thuật kiểm tra phối hợp với hai bộ phận kiến trúc và kết cấu để bảo đảm việc lắp đặt đúng theo quy tắc của nhà gia công, ko ảnh hưởng đến quy trình vận hành của máy móc thiết bị. Nếu việc kết hợp này được làm tốt trong giai đoạn thi công thì khi triển khai thiết kế sẽ thuận tiện hơn rất nhiều . Còn bằng ko thì việc thi công sẽ thuận tiện bị ách tắc, chậm tiến độ do bộ phận này phải chờ bộ phận kia xử lý các tình huống rồi mới thiết kế tiếp được.
Chuyện thường gây tiếp xúc trong các công trình hiện nay chính là thiếu sự phối hợp giữa các bộ phận dẫn đến giảm sút chất lượng và thẩm mỹ dự án . Một bức tường mới sơn hoàn chỉnh xong thì... hiện ra anh thợ điện cầm búa nện như điên để thi công hệ thống dây ngầm cho một ổ cắm, rồi sau đó mới trám trét lại bằng hồ (mà chưa chắc là do “chính chủ” đục tường làm), rồi trám trét bột, xả nhám, sơn lót, rồi mới sơn lại cả bức tường! Hoặc khi công trình được đưa vào dùng vài tháng thì ống thoát nước bị rò rỉ nhưng do thiết kế không có đo đạc dự trù cửa thăm khám hệ thống thoát nước nên ép cần phải sử dụng tới búa đục cả sàn phòng tắm lên hoặc đục ngang hộp gen ra để tìm vị trí rò rỉ… Bao nhiêu công đoạn, bao nhiêu thời gian, bao nhiêu vật tư phải tiêu tốn một cách phí phạm chỉ vì các nhà thiết kế – lắp đặt – giám sát ko kết hợp tốt với nhau ngay từ lúc ban đầu . Có trước có sau trong thi công – lắp đặt hệ thống điện nước (hay kỹ thuật nói chung) chính là thái độ tôn trọng nhau, phân bổ khoa học tiến độ thiết kế, tránh chồng lấn công việc, dự trù đúng và đủ thời gian các bên ra – vào để giảm thiểu thất thoát phí phạm . Có trước có sau còn là chừa cho gia chủ sử dụng sau này tài năng xem xét, sửa đổi khi có sự cố, như một mảng tấm trần “sống” có thể gỡ được, một nắp hộp gen cạy ra xem đường ống, ko tốn kém là bao nhưng biểu hiện đúng thái độ làm việc chuyên nghiệp, đúng đắn và công tâm.
Hậu quả của việc thiếu kết hợp trong việc thiết kế hệ thống kỹ thuật ngay từ đầu thường được quy ra tiền – ít hay nhiều tùy thuộc vào quy mô và độ phức tạp của hệ thống kỹ thuật được sử dụng – và cả thời gian kéo dài tiến độ, thời gian các bên đợi nhau, lãng phí vật tư và chi phí quản lý ... Có tình huống tệ hại hơn, hậu quả tác động trực tiếp tới mỹ quan công trình hoặc gây phiền toái cho người sử dụng dự án tới mức khó lòng sửa chữa được.
Thế mới thấy “điện – nước” là một hạng mục công việc ko hề giản đơn . ko phải chỉ cần điện đủ và nước đầy là được!